Disney’in prenseslerine olan ilk gıcıklığım, 1989 yılında Küçük Deniz Kızı filmini seyretmemle başlamıştı. Hans Christian Andersen’in masallarını çok seven ve kitabını defalarca hatmetmiş bir çocuk olarak, öykünün Disney adaptasyonunu seyretmeye gittiğimde çok heyecanlanmıştım. Ama filmin sonunda, Ariel ile prens evlenince dumur olup, film salonundan isyanla çıktığımı anımsıyorum. Zira öykünün orjinalinde, prens bir başkasıyla evlenir, Ariel önce karısının kollarında uyuyan prensi öldürmek isterse de sonra kıyamaz ve kendini denize atarak intihar eder. (Evet, çok uygun bir çocuk hikayesi olmayabilir, ama öykünün aslı böyle!)
Disney’in Ariel’i değiştirmesi yetmemiş olacak ki, bu ay da aslında kendi uzantısı olan Pixar tarafından, belki de son zamanlarda yaratılan en düzgün kadın karakter olan Merida’yı mahvetmek için el attı.
Geçtiğimiz hafta, Brave filminin ana karakteri Merida için, Disneyland’da bir taç giyme töreni düzenlemiş. Taç giyme töreni ile kalsa neyse, esas rezillik bundan sonra başlıyor.
Bu karakter bu haliyle iş yapmaz. Ne pembe giyiyor, ne simli…
Törenin ardından, Disney ürünlerini satan muhtelif mağazalar ve Disney’e ait kimi web sitelerinde yeni bir Merida imajı beliriyor. Filmdekinden oldukça farklı bir imaj bu. Merida’nın hafif haylaz, hafif isyankar yüz ifadesi, muzip gözleri gitmiş, yerine kaşları kalkık, elmacık kemikleri çıkık, gözleri makyajlı ve şuh kırmızı dudaklı bir kadın suratı gelmiş. Duruşundaki harbilik, ve savaşçı ruhu gitmiş, yerine kırıtan cilveli bir vücut dili oturmuş. Beli kopacak kadar incelmiş. İskoç ruhunu yansıtan, giydiği yün elbise yerini elbette ki simli ve ışıltılı saçma saten bir tuvalete bırakmış –evet, doğru bildiniz filmde Merida’ya zorla giydirilen ve nefret ederek yırttığı tuvalet!
Yanından ayırmadığı ok ve yayı da fazla maskülen bulunmuş olacak ki, kayıplara karışmış. Yerine ne işe yaradığı belirsiz, parıltılı saçma bir süsü olan bir kemer gelmiş.
Sonuç ne mi? Disney’in beyinsiz prensesler ordusuna kattığı kişiliksiz bir başka karakter…
Küçük kızları esir almış olan pembe sevdası ve prenses takıntısından nefret ediyorum. Daha önce Açık Bilim için yazdığım “Kızlar pembe giyer, erkekler mavi” yazısında kısaca bu duruma ve olası vahim sonuçlarına değinmiştim. Bugün kız çocuklarının hepsinin rol modeli olarak gördüğün aptal Disney prensesleri, kendi başının çaresine bakamayan, çıtkırıldım, erkekler tarafından kurtarılmayı bekleyen, dış görünüş odaklı sığ karakterler. Kız çocukları bunlarla büyüyor, bu karakterlere özeniyor. Hepsi prenses olmak istiyor, hepsi edilgen halde beyaz atlı prenslerini bekliyor.
Disney, bu akımı en çok pohpohlayan firmalardan biri (gelsin paralar modu on). Üretilen çizgi filmlerden çok, filmlere ait oyuncaklarla para kazandıkları için, bütün çocuklara bu aptal prenseslerin bebekleri, kıyafetleri, üzerlerinde onların resmi olan mataralar, tshirtler, ayakkabılar… Aklınıza ne gelirse pazarlanıyor. Merida da orijinal haliyle bu marketing modeline uymamış olacak ki, onu uygun şekilde “Prensesleştirivermişler”. Mide bulandırıcı.
Bu kıyafetle ata binip okla ayı vuracak bu… Yerseniz…
Başta Merida karakterini tasarlayan Brenda Chapman ve diğer aklı başında insanlar, Disney’in bu saçma kararını protesto ediyorlar. Şu anda dünya çapında devam eden bir imza kampanyası mevcut. Disney, kampanya’nın 200 bin imza toplaması sonucunda yeni Merida dizyanlarını web sitesinden kaldırdı, ama ürünleri kaldırdığına ilişkin bir açıklama yapmadı. Siz de imzalamak için tıklayın, kız çocukların hayatındaki bağımlı kişilik örneği prenseslerin sayısını bir tane bile olsa azaltın.
Bu arada, belirtmeden geçemeyeceğim. Bu akıbet ne yazık ki hep kadın kahramanların başına geliyor. Herhangi bir romanda, ortamda güçlü bir kadın karakter varsa hemen törpülenip, iki dirhem bir çekirdek evinin kadını haline getiriliyor. Karikatür sanatçısı Matthew Bogards da aynı şeye dikkat etmiş olacak ki, benzer transformasyonu bildik bir erkek kahramana uygulamış.
Evet, eğer Batman Disney’in eline düşse ve allah muhafaza prensesleştirilse ne mi olurdu?
Batman, Disney versiyonu!
Ne oldu? Beğenmediniz mi? Niye ki? :)
KAYNAK: Bu yazı ilk olarak isilarican.com adresinde yayımlanmıştır.
