Sarah Wilson imzalı “8 bits of plastic you can quit right now” yazısının çevirisidir.
Gezegenimiz plastiği kaldıramıyor. Plastik şeyleri alıyoruz ve kullanıyoruz ve bu kadar – kullanılan her bir plastik eşya dünyaya ek bir yük haline geliyor. Bu konu artık kritik bir noktaya dayandı. Harekete geçmemiz gerekiyor, çünkü sorun biziz.
Öncelikle bilmemiz gereken detaylar:
- Plastik, doğada parçalanmıyor. Bir kere üretildikten sonra hiçbir zaman yok olmuyor. Şu ana kadar üretilmiş plastiklerin tümü hala yeryüzünde bulunmakta. Zaman geçtikçe plastik küçük parçalara bölünse de hiçbir zaman tam olarak ayrışmayacaktır. Dolayısıyla şu an…
- Okyanuslarda bulunan plastiğin deniz canlılarına oranı altıya bir.
- Bütün (evet bütün) deniz kaplumbağa türlerinin vücut çevresinde veya vücudunun içinde plastik bulunduğu kanıtlanmıştır.
- Yılda 1 milyon deniz kuşu okyanuslardaki plastik yüzünden ölmektedir.
- BPA (Bisfenol A) gibi plastik kimyasal maddeler, vücut tarafından emilmekte ve hormonlar ile endokrin sisteminin dengesini bozmaktadırlar. Özellikle otoimmün hastalıklardan şikayetçi iseniz plastik çok büyük bir sorun teşkil etmekte.
- Plastiğin içinde BPA dışında, DDT ve PCB adında iki tür son derece zehirli madde bulunmaktadır. DDT’nin sağlık etkileri kanser, erkeklerde kısırlık, düşük yapma veya düşük kilolu doğumlar, gelişimsel aksaklıklar, sinir sistemi ve karaciğer hasarı olarak sıralanabilir. Benzer şekilde, PCB de kansere yol açarken, bağışıklık, üreme, sinir ve endokrin sistemlerinde hasara da neden olmaktadır.
Plastik kullanımımız ile ilgili hemen şimdi değiştirmemiz gereken 8 alışkanlık
1. Plastik çatal, bıçak ve kaşıklar. Bunları kullanmamak lazım. Çevreci bir görüşe sahip sağlıklı gıda mağazalarında bile tek kullanımlık malzemeler verilmekte. Yeniden kullanılabilir malzemeler sunmak günümüzde uçuk bir düşünce olarak görülmemeli. Fransa’da plastik çatal-bıçak, bardak ve tabakların kullanımı yasaklanmış durumda (Fransa’da saniyede 150 tek kullanımlık plastik bardak çöpe atılıyor). Bu yasakla beraber çöp depolama alanlarındaki atıkların 2025’e kadar yarı yarıya, sera gazı emisyonunun ise 2030’dan önce yüzde 40 oranında azalması bekleniyor.
Şunu yapın: Çantanızda kaşık, çatal, bıçak veya Spork gibi kullanışlı bir alet bulundurun.
2. Pipetler. Kullanmaktan vazgeçin! Sidney sahillerindeki atıkların yüzde 90’ı plastik su bardakları ve pipetlerden oluşmakta. Plastik küçük parçalara bölünebilir olduğundan dolayı su altı canlıları tarafından yutulmaktaftalat e. Daha büyük türler plastik sindirmiş olan daha küçük türleri yediklerinde, plastik besin zincirinin üstlerine doğru yükselir.
Şunu yapın: İçeceğinizi pipetsiz için. Sadece doğada ayrışabilecek olan tek kullanımlık pipetleri kullanın veya çantanızda paslanmaz çelikten yapılmış pipet bulundurun*.
3. Şişelenmiş su. Amerika’da her saniye 1500 plastik su şişesi tüketilmekte. Her SANİYE. Plastik, vücudumuzda büyük negatif etkileri olan BPA ve ftalat esterler içermektedir. Plastik bir su şişesinin üretiminde hacminin yüzde 25i oranında yakıt kullanılır. Bu çok fazla fosil yakıt demek.
Şunu yapın: Çantanızda tekrar kullanılabilir bir şişe/termos taşıyın ve evinizden, iş yerinizden, çeşmelerden doldurun.
4. Kahve bardakları. Bu bardaklar doğada ayrışmayan ve bizden çok daha uzun bir süre doğada kalacak olan plastikler ile kaplılar. Tek kullanımlık olmaları geri dönüştürülebilir oldukları anlamına gelmiyor. Kapak kısımlarında bulunan BPA da yine tehlike teşkil eden bir unsur. Kahve bardakları, plastik su şişelerinden sonra Avusturalya’da atık oluşturan ikinci büyük etken. Bunun nedeni yılda yaklaşık 1 milyar tek kullanımlık kahve bardağının atılıyor olması.
Şunu yapın: Taşınabilir ve tekrar kullanılabilir kapaklı kahve bardakları kullanın*.
5. Plastik diş fırçaları. Bunlardan da kurtulmalıyız. Diş fırçalarının çoğu naylon fırça tellerinden, bu telleri bir arada tutan metal bir ataçtan ve plastik bir saptan oluşmaktadır. Geri dönüşüme girmeden önce bu parçalar tek tek ayrılıyorlar. Düşündüğünüzün aksine, fırçaların plastiği geri dönüştürülebilir değil. Diş fırçalarında kullanılan yumuşak plastik başka ürünlerin üretiminde kullanılabiliyor, fakat plastik hiçbir zaman tamamen yok olmuyor.
Şunu yapın: Bambudan yapılmış diş fırçaları kullanın.
6. Plastik alışveriş poşetleri. Avustralyalılar günde 10 milyondan fazla plastik alışveriş poşeti kullanmaktalar. Bu poşetler yakın zamanda Güney Avustralya, Tazmanya, Kuzey Toprakları, ve Avustralya Başkent Bölgesi’nde yasaklanmış durumda.
Şunu yapın: Arabanızda tekrar kullanılabilir poşet ve çantalar bulundurun. Günlük çantanızın içinde katlanabilir pamuk taşıma çantaları da bulundurabilirsiniz.
7. Plastik yemek kapları. Her ne kadar sayıca plastik su şişeleri kadar fazla olmasalar da, plastik yemek kaplarını kullanmaktan da vazgeçmeliyiz. Vücudumuza zarar veren birçok kimyasal içermekle birlikte atık sahaları ve okyanuslarda yığılmaya neden olmaktadırlar.
Şunu yapın: Yemeklerinizin üzerini tabakla örtün ve plastik folyo kullanmaktan vazgeçin. Tekrar kullanılabilir kilitli poşetlerden bulundurun.
8. Plastik ambalajlı tuvalet kağıtları. Kağıt alıyorsak neden plastiğe sarılmış şekilde alalım ki?
Şunu yapın: Kağıtla paketlenmiş tuvalet kağıdı almayı deneyin. Geri dönüştürülmüş olmasına da dikkat edin.
* Eğer bu söylediklerim size gülünç geliyorsa çantanızda hali hazırda ne taşıyor olduğunuzu size hatırlatırım. Su şişesi, telefon, fazladan bir hırka, vs. zaten sürekli olarak çantanızda taşıdığınız şeyler arasında. Yol katedebilmek için bahsettiğim eşyaların kullanımına kendinizi alıştırmanız gerek.
Görsel: Avustralya’nın Manly bölgesinde sadece 20 dakikalık bir dalış sırasında toplanmış olan pipetler, DivePlanIt.com adresinden.
