Monica Lewinsky ve Bill Clinton vakası ortaya çıktığında 12 yaşında falandım. Adet görmeye başlamıştım fakat ayda bir kan akıtan üreme sistemim ya da bir erkek ile bir kadının sevişmesi hakkında filmlerden öğrendiğim yorgan altında yapıldığı dışında başka bir fikrim yoktu. Bill Clinton’un senatoya verdiği yeminli ifadeler şimdikinin binde biri olan sansür tıkaçlarından geçivermiş ve akşam haberleri aracılığı ile gayet tutucu olan evimize girmişti. Altyazıda okuduklarıma inanamıyordum. Normalde ateşli bir öpüşme sahnesinde kanal değiştirecek olan anne-babam ABD başkanının cinsel hayatının detaylarını dinlememize izin veriyordu. Çatpat İngilizcem ve altyazıların desteği ile vajinaya giren bir puro olduğunu öğrenmiştim mesela. Vajinanın ne olduğunu çok bilmesemde içine bir şey girip sonra bebek çıktığını biliyordum. Ama bu puro olayını bir türlü çözememiştim. Şimdi düşününce bile o akşam haberlerini gözümü kırpmadan izlediğim günlere dönüyorum. Ama bu yazının amacı cinsel uyanışımdan bahsetmek değil. Asıl amacım bu skandalın diğer oyuncusu Monica Lewinsky hakkında yazmak.
Niye Lewinsky’yi düşünüyorum? Buna cevabım bu yazım gibi bölük pörçük. Kendimle – daha da çok ilk gençliğimle- yüzleşmek biraz. O zamanlar niye bu durumu Lewinsky’nin bakış açısı ile göremedim, etrafımda benzer şekilde adı ayaklar altına alınan kadınlar olmasına rağmen? Lewinsky için tabii ki 12 yaşındaki bir Türk kızının kendisine desteğinin bir yardımı olmayacaktı. Ama 12, kadın dayanışması için genç bir yaş mı? Değil. Şimdi yaş 35’e dayanınca mazide bir nevi desteğimi esirgediğim kadınlar hakkında yeni şeyler öğrenmek istiyorum. Lewinsky de bunlardan biri.
Bu skandalın ortaya çıktığı sıralarda Monica Lewinsky hakkındaki fikrim patriyarkanın bana öğrettiği şeylerdi. Çok açık bir femme fatale hikayesiydi. Gençlik ve güzelliği ile -ki Lewinsky’yi hep çok güzel bulmuşumdur- Bill’i ayartmış ve sonra da bunu basına sızdırmıştı muhakkak. Adeta bir mahalle skandalıydı, ama ABD’de geçiyordu. Lewinsky’nin nasıl zorbalığa varan bir karalama ve aşağılama operasyonuna maruz kaldığını farkedememiştim. Halbuki daha yerel skandallarımızdan böyle bir olayda kadının erkeğe göre nasıl lanse edileceğini bilmem gerekti.
Lewinsky Beyaz Saray’da çalışmaya başladığında 22 yaşında. Bill Clinton ile olan ilişkisi de hemen o dönemde başlıyor. İlişki ortaya çıktığında Lewisnky henüz 24 yaşında. 12 yaşındaki ben için Lewinsky o sıralar yaşlıydı. Ama şimdi geriye dönüp baktığımda gencecik bir kadın. Üniversiteyi yeni bitirmiş. Lewinsky ilişkinin iki tarafın rızası ile olduğunu söylüyor, ama böyle bir ilişkide, özellikle de gizli bir ilişkide, kendi rıza ve gücünüzü o sırada 50 yaşındaki ABD başkanı ile nasıl orantılı görebilirsiniz? Bu dengesiz güç olayına burda girmeyelim. (Böyle bir ilişki olamaz demiyorum, ama bir kişiyi ayıplayacaksak benim gözümde bu Clinton olmalı kesinlikle.) Skandalın ortaya çıktığı dönemde ve sonrasında Lewisnky’ye ne olduğu üzerine düşünmemizi istiyorum.
Fotoğraf: Tony Gutierrez/AP
Nereden başlasam? 24 yaşındaki bir kadın kendi isteği dışında bu şekilde kameralar önüne çıkarılıyor. (Lewinsky Clinton ile olan ilişkisini bir arkadaşına söylüyor. O sözde arkadaş bu konuşmayı kaydedip sızdırıyor.) Wikipedia’da bunu ‘Lewinsky bu skandal dolayısıyla uluslararası bir şöhret kazandı’ diye anlatmışlar. Nasıl şöhret? Lewinsky’nin ismi uluslararası camiada biliniyor, evet, ama buna şöhret demek zor. Lewinsky’nin kendisi bu süreci kamu ayıplaması (public shaming) olarak tanımlıyor. Dile düşmek. Biz kadınlar olarak elalemin diline düşmenin sonuçlarını biliyoruz. Lewinsky bunu uluslararası bir platformda yaşıyor. 2015 yılında verdiği Utancın Bedeli adlı TED konuşmasında o dönemde yaşadıklarını anlatıyor biraz. Kendisinden aşifte, o kadın diye bahsedilmesinden. Utancının bedelini canıyla ödeyecek diye korkan annesinin yatağının başucunda uyumasından, banyo yaparken kapıyı açık bırakmasını istemesinden bahsediyor.
Bu şekilde adı çıkan kadınların karşılaştığı bir adaletsizlik de sadece kadının adının çıkması. Bill Clinton çok çok çok daha ünlü olmasına rağmen bu olay genelde Monica Lewinsky Skandalı olarak anılıyor. (Lewinsky adını lekelediği için de çok üzülmüş Monica Lewinsky.) Lewinsky varsıl bir aileden geliyor. Yine de kendi ayakları üstünde durmak isteyen bir kadın için böyle dillere düşmek çok büyük bir engel. John Oliver ile yaptığı bir söyleşide iş bulmakta çektiği zorluklardan bahsediyor biraz. Yüzünün çarşaf çarşaf gazetelerde basılması ismini değiştirmesine de imkan vermiyor. Yine Wikipedia’da Lewinsky’nin avukat ücretlerini ödeyip geçimini sağlamak adına başlattığı işler sanki Lewinsky ‘şöhretini’ paraya dönüştürmek istemiş gibi aktarılıyor. (Açıkçası Lewinsky’nin Wikipedia makalesini okurken çok sinirlendim. Her cümlesinden mizojini damlıyor.) Psikoloji yüksek lisansı yapan Lewinsky Cllinton skandalından on yıllarca sonra bile iş bulmakta zorluk çekiyor.
Lewinsky, güvendiği kişiler tarafından sırtından bıçaklanıp erkek egemen dünyada aşifte olarak yaftalandıktan yaklaşık 15 sene sonra hayatının dizginlerini artık kendi eline almış görünüyor. Son yıllarda sanal zorbalıkla (online bullying) mücadele eden bir aktivist haline geldi. Twitter’da kendisine zaman zaman yöneltilen çirkinlikleri güçlü bir mizah duygusu ile bertaraf ediyor. Bir melek değil. Küllerinden doğma hikayesi de değil benim gözümde. Bu olaylardan alınacak ders var mıdır onu da bilemiyorum. Belki de kendime şu dersi biçiyorum: Eğer çocuklarım olursa onlara kadın dayanışmasını öğretmeye çok genç yaşta başlayacağım ki bir sonraki Monica Lewinsky’nin ailecek yanında duralım.
Ana görsel: Steve Schofield, The Guardian
