Bugün İsmet Kurtuluş ve Kaan Arıcı’nın !F İstanbul’da gösterilmesi beklenen Son Şnitzel filminin sansüre, yani eser işletme belgesine takıldığı haberi düştü gündeme.”Eser işletme belgesi” sansürün resmi adı bir süredir. Bakanlık aslında hak sahipliğini düzenleyen bu ticari belgeyi sakıncalı bulduğu filmlere vermiyor, geciktiriyor ya da Son Şnitzel örneğinde gördüğümüz gibi “bazı sahnelerin değiştirilmesi halinde” vereceğini açıklıyor. 2015’teki İstanbul Film Festivali’nden beri gündemimizde bu garabet. Ama tabi sansürün tarihi cennet vatanımızda çok daha eski. Nerede üretim orada sansür!
Metin Erksan 1990 yılında Cumuhuriyet’e yazdığı makalede yalnız sinemayı değil, televizyonu da kapsayacak bir düşünce ve üretme özgürlüğünün anayasal güvence altına alınmasının gerekliliğini anlatıyor:
Uluslararası sansürsüz düşünce ve yaratma özgürlüğü, görüntü ve ses öğesi olarak ulusal sınırları aşan, fizik bir olgu halinde artık Türkiye’deki havanın içinde de vardır. Türkiye’deki milyonlarca çanak anten, sansür engelini aşan bu düşünme ve yaratma özgürlüğünün, ulusal sınırları aşıp Türkiye havalarında var olduğu bir çağda, Türkiye’deki sinema ve televizyonda düşünce ve yaratma özgürlüğüne sansür uygulamak, yalnız kapısında kilit olan, duvarsız Nasreddin Hoca türbesi yapmak olur.
1990’da sinema ve televizyon sansürünün kötü bir fıkra gibi tınladığını duymak nasıl geliyor kulağa? Ya da çanak antenlere, görüntü ve sesin sınır tanımadan dolaşımına olan güven, bugün twitter kapatmalarını twitterda karşılama şakalarına benziyor mu? Ya “2017’de uğraştığımız şeylere bak!”la “Yıl olmuş 1990, olacak şey mi?” arasındaki benzer şaşkınlık?
Tabi bir de anayasa meselesi var. Düşünce ve yaratma özgürlüğünün anayasal güvence altına alınması için Metin Erksan’ın verdiği iki örnek ABD VE Yunanistan anayasalarından. Batı’ya bakmanın geçer akçe olduğu zamanlar. Bir de sansürün neden “çağdışı, olanaksız ve sakıncalı” olduğunu mantıklı bir şekilde anlatınca, muhatabını ikna edebileceğine güvenen bir sadelik var yazıda. Bugün hepten başka bir zamanı yaşıyoruz.
Makalenin tamamı aşağıda:
