Yapılan bir araştırma, insanlar henüz mağarada yaşarken duvarlara yaptıkları resimlerin çoğunun kadınlar tarafından yapıldığını gösterdi! Araştırma National Geographic dergisinde ve daha başka bir dizi yayında şu başlıklarla yer aldı: “Tarih Öncesi Mağara Sanatçıları Kadınlardı,” “Mağara Kadınlarının Resimlerde Parmağı mı var?” “İlk Sanatçılar Çoğunlukla Kadın mıydı?” “Kadınlar da Resim Yapmışlar-mış-tı-lar” ve “Kadın Dokunuşu”
Şahsen en çok bu, “kadın dokunuşu” dokunuşunu beğendim.
Araştırmada kullanılan yöntem biraz tartışmalı. Arkeolog Dean Snow Avrupa mağaralarında rastlanan tarih öncesinden kalma ellerin izlerini, günümüzde yaşayan birtakım Avrupa kökenli insanların el izleriyle karşılaştırıp bir yerlere varıyor. Snow’a göre, incelediği gruptaki kadınların yüzük ve işaret parmakları birbirine yakın uzunluktayken, erkeklerin yüzük parmakları işaret parmaklarından daha uzun oluyor (parmaklarınıza bakıyorsunuz değil mi, ben de baktım da!). Snow, bunları bir de serçe parmakla, elin büyüklüğüyle falan da karşılaştırarak mağara duvarlarında yer alan el izlerinin ağırlıklı olarak kadınlara ait olduğu kanısına varıyor.
Fakat nasıl oluyor da el izleri bırakanların kadın olduğu sonucundan, resimlerin de kadınlar tarafından yapıdlığı sonucuna varılıyor, orasını pek anlayamadım. Anladığım tek bir şey, bu haberin mükemmel bir önkabulün mahsulü olduğu, mağaralardaki resimlerin sadece ve sadece erkekler tarafından yapılmış olabileceğine dair büyük, yerleşmiş, yerinden sökülemez kanının ortaya çıktığı. Adeta, malumun ilanı!
Yazının başında verdiğim haber başlıklarına bir bakın. Bir kısmı bir hayreti, kalanı da bir şüpheyi yansıtıyor. “Kadınlar yapmış, onlar mı yapmış, aaaa, ya sahi mi?..” Bence bu haberin en haber tarafı bu. Resim yapan mağara kadını modeli yokmuş meğer zihinlerimizde. Bu resim bir boğayı gösterdiğine göre bunu bir adam yapmış olabilir. Az önce boğayla savaşmışlar da adam yenmiş, ordan biliyor bütün meseleyi. Ya da geyikle yarışmışlar, gene adam galip gelmiş. Attan hızlı koşmuş, boyu zürafadan uzunmuş, tazıdan daha hızlı sekmiş ve bilumum mahlukatı alt etmiş. Sonra da resimlerini yapmış işte. Avı avlayan, resmi de yapar, ne var bunda?
Oysa öyle olmak zorunda değil! Bu bahsettiğimiz mağara el izlerinin, resimlerin 12.000 ila 30.000 yıllık olduğunu göz önüne alırsak, kadınların parmaklarının da buralara değmiş olabileceğine dair ufacık bir aydınlanma yaşamamızın kaç yıl aldığını siz hesap edin, ya da zahmet etmeyin.
Bu aydınlatıcı araştırma, aslında verdiği cevaptan daha çok soru bırakıyor insanın kafasında. En önemlisi, mesela kadınlar neden yapmışlar ki bu resimleri? İşin şuralara savrulacağını görür gibiyim: Çünkü boş zamanları çoktu ve sıkıntıdan duvarlara at resimleri yaparlardı. Neden at? Çünkü at, o zamanın an makbul hayvanıydı ve kadınlar talepkar yaratıklar oldukları için erkeklerden kıymetli hediyeler beklerler ve bütün iletişimleri ima, dolaylama üzerine kurulduğundan “bana at alsana” demek yerine, duvara at resmi çizerlerdi (ve fenalık geçirir).
Diğer yandan insan düşünüyor: Kimsecikler hiç mi sormamış bu soruyu acaba? Genel kabul, “ya kadınından, erkeğinden ne olacak, eski insan işte hepsi” yönünde miymiş? Yine de bütün bu hikayenin güzel tarafı bu eski insanların ellerini, pat oraya pat buraya yapıştırıp izlerini bırakmış olması, değil mi ama? (literatüre ‘eski insan’ tabirini kazandırdım bu arada, hiç ayılmadınız!) Bilimadamı Snow’a bunu neden yapmış olabilecekleri sorulduğunda cevabı şu oluyor: “Hiçbir fikrim yok. Bunu ben yaptım, bu benim demek için herhalde” diyor. Yaptık ama kıymeti bilinmedi ki: 12 ila 30 bin yıl.
