Evinize biraz aksiyon, biraz havai fişek, biraz renk mi katmak istiyorsunuz? Sovyetler’in Afganistan’ı işgaliyle ortaya çıkmış yeni bir halı türü var: Afgan Savaş Halısı. Helikopter bordürlü ’10 tank’ savaş halısı, bombacı helikopter stili savaş halısı, AK-47 ve roket atarlı halı; bomba bordürlü kırmızı savaş halısı, kırmızı tanklı Tora Bora halısı, siyah paraşütlü stinger füzeli halı veya patlamamış mayın ve bomba uyarılı halı gibi onlarca Afgan halısı arasından her zevke uygun olanı var.
Amerikalı Kevin Sudeith, 1996’da İtalyan bir mimarın evinde bir Afgan savaş halısına rastlıyor ve bu halıların koleksiyonunu yapmaya karar veriyor. Kısa süre içinde online olarak internetten pazarlamaya ve New York civarındaki bit pazarlarında satmaya başlıyor.
11 Eylül saldırılarından sonra işinin batacağını düşünen Sudeith yanılıyor. 6 ay sonra ABD’nin Afganistan’a düzenlemeye başladığı askeri operasyonlarla beraber savaş halıları pazarı coşuyor. Eskiden Sovyet silahlarının işlendiği halılar yeni müdahalelerle beraber Amerikan cephaneliğine dönüşüyor. Hedef kitlesi Amerikalı alıcılar olan ve çoğunluğunu kadınların oluşturduğu dokumacılar halıların üstüne ‘Savaşa Gaz’, ‘Amerikan Askerleri Çok Yaşa’ gibi sloganlar dokumaya başlıyorlar.
Bir dokumacı büyük bir halı için yaklaşık 6 haftasını verecekse elbette alınacağından emin olduğu motifleri yapmayı tercih ediyor. Bu sebeple üstünde savaş motifleri olan büyük boy halılar bulmak zor. Dolayısıyla henüz Christie’s, Sotheby’s gibi müzayede evlerinde bu halılardan pek fazla satılmamış. Ancak koleksiyonerlerin artan bir ilgisi var.
Detay: Mücahit
Sarı Kral (1980’lerden)
Yeşil Kral
11 Eylül saldırısından sonra Amerikalıları kızdıran şöyle işler de çıkmış:
Dokumacıların çoğunluğunu Pakistan’da yaşayan Afgan mültecilerin oluşturduğu bu alanda işçilerin çoğu berbat koşullarda çalıştırılıyor. Koleksiyoner Sudeith’e göre, ABD’nin Pakistan’daki yoğun İHA saldırıları göz önünde bulundurulursa, artık pazar taleplerine çok daha hızlı cevap verilen Afgan halı dokumacılığında İHA’ları ve çeşitli savaş motiflerini daha sık göreceğiz. İlerleyen yıllardan geri dönüp baktığımızda kadınların dokudukları bu halılar kendi hayatlarına, yeni sanat pazarına ve son 50 yılda küresel dünyamızda vuku bulmuş olaylara dair neler söylüyor olacak?
Daha çok halı görmek isterseniz buradalar.
Ana görsel: ‘SAKIN DOKUNMAYIN PATLAR!’ halısı
