Gladys Reed, II. Dünya Savaşı sırasında İngiliz Kraliyet Donanması’nın Liverpool kıyısındaki HMS Eaglet adlı askeri üste kablosuz telgraf operatörü olarak çalışmış bir kadın. 1943’te eğitimini tamamlayarak çeşitli üslerde operatörlük yapıyor. Bu süre zarfında yaptığı çizimleri 1947 senesinde Ulusal Denizcilik Müzesi’ne yazdığı bir mektup eşliğinde yolluyor. Dönemin Müze Direktörü Frank Carr’a yazdığı mektupta mola zamanlarında ‘Çalıkuşları tarafından icra edilen ilginç işleri kaydetmek amaçlı yaptığı’ portreleri yolladığını iletiyor. Reed hakkında bildiklerimiz bu kadar. 1947’den sonra Reed’e ne olduğunu bilmiyoruz. Bugün hala hayatta olabilir.
Guardian’a verdiği röportajda Kraliyet Müzesi küratörlerinden Melanie Vandenbrouck Reed’in sanat eğitimi almış olduğunu düşündüğünü söylüyor. ‘Oldukça nadir bulunan özel resimler bunlar. Çalıkuşlarının çalışmalarıyla ilgili tasvirler öyle az ki. Ancak bu çizimler çok hassas ve samimi bir şekilde yapılmışlar. Belli ki Gladys Reed bu kadınları çok iyi tanıyordu. Muhtemelen Reed’e güvenen yakın çalışma arkadaşlarıydı. Resmi savaş sanatçılarının çıkardığı işten oldukça farklılar, özellikle de sadece çizim yapmak için kısa süreli geldikleri düşünülürse.’ Dönemin birçok cesaret ve yurtseverlik tasviri ağırlıklı poster ve çizimlerinden ne kadar farklı olduklarının altını çiziyor.
Kadınlar Kraliyet Donanma Hizmetleri’ne yazılan kadınlar ‘Wrens’ yani ‘Çalıkuşu’ olarak biliniyor. Ve çoğu kadın Reed gibi iletişim alanında çalışıyor, çoğu evlenmiyor. Aynı zamanda aşçı, tekniker, sansür kurullarında denetçi veya meşhur Bletchley Park Hükümet Kod ve Şifre Okulu’nda şifre kırıcı olarak çalışıyorlar. Liverpool’daki Çalıkuşları, Alman denizaltılarını atlatarak Atlantik Okyanusu’nu aşacak olan gemi konvoylarının koordinasyonuyla uğraşıyor.(*)
Reed’in çizimlerinin samimi ve gündelik havası hemen ısıtıveriyor insanın içini hakikaten. Müze, şu an Gladys Reed hakkında bir araştırma başlatmış, hakkında daha fazla bilgiye ulaşmaya çalışıyor. Reed’in portreleri Greenwich’teki Kraliyet Müzesi’nde 15 Mart’ta Denizdeki Savaş Sanatçıları adlı sergide gösterilecekmiş.
İşte çizimlerden bazıları:
Gece Nöbeti
İsimsiz
Torpidocu Çalıkuşu Santraldeki Ses Gücüyle Çalışan Telefonlarını Tamir Ederken
Çalıkuşu Kablosuz Telgraftan Mesaj Alırken
Kaynaklar :
* Rebecca Onion, Slate’in tarih blogu olan The Vault’ta yazar, aynı zamanda Philadelphia’da akademisyen olarak çalışmaktadır.
http://www.theguardian.com/world/2014/jan/26/national-maritime-museum-wren-mystery-artist
http://www.rmg.co.uk/whats-on/exhibitions/future/war-artists-at-sea
