İran’ın önümüzdeki ay uzaya ikinci kez maymun göndereceği haberi bana doğal olarak Layka‘nın hikayesini hatırlatmış, her seferinde yarattığı hüznü hafifçe tetiklemişti. Moskova sokaklarında dolanırken bulunan köpek Layka, insanın uzayı keşfinde yol alabilmesi için ölmesi gereken bir canlıydı. Eldeki amacın devasalığı ve anlamıyla, verilen kurbanın minikliği ve önemsizliği arasındaki uçurumu düşününce bir ağırlık çöküyor insanın üstüne.
Uzayda bir sergi açıldığı haberi ise tersi bir etki yaratıyor bende. Uzaya sanat yollamak, çantanda kültür götürmek çok enteresan bir fikir. Voyager Altın Plak işini duymuş muydunuz? Uzayda başka canlı olması ihtimaline karşı dünyalılar olarak en güzel marifetlerimizden karışık kaset yapılması, uzaya eli boş gitmeme isteği bir yandan dünyalı gururumu okşuyor. Bir yandan da birisi çıkıp uzayı kolonize etme planları malumken bu da onun kültürel emperyalizm boyutu diyecek diye endişeleniyorum.
“Uluslararası Uzay İstasyonu’nda İran Sanatı Sergisi” Sekreteri Moyin Penahande’nin söylediğine göre “Iran uzay biliminin babası” Sirus Borzu daha önce uzaya o dönem ABD’deki yakmalara tepki olarak bir Kuran-ı Kerim (İran kaynaklarında sanat olarak geçiyor) ve ünlü minyatür sanatçısı Mahmud Farşçian’ın eserlerini göndermiş. İranlılar bu sanat transferini Rus Uzay Ajansı işbirliğiyle yapmışlar; aşağıda fotoğrafını gördüğünüz Rus astronot Aleksandr Kaleri Kuran’ın uzaya götürülmesini bizzat üstlenmiş. Mahmud Farşçian’ın eserlerinin kartpostallarını ise astronot Pavel Vinogradov 2006’da götürmüş. Uzay borularıyla, Rusların halihazırdaki dekorasyon seçimleriyle -haç, minik Rusya bayrağı ve Yuri Gagarin’in siyah beyaz fotoğrafı- İranlı sanatçı Mahmud Farşçian’ın görselleri bir araya gelince ortaya çıkan tablo beni çok eğlendirdi. Daha kendinin ayakta duramadığı tıkış tıkış minicik yerde sen git ipe sanat diz. Gezegenimiz işte böyle insanlar çıkarıyor.
Pavel Vinogradov, kartpostallar ile.
Rus uzay komutanı Aleksandr Kaleri, Uluslararası Uzay İstasyonu’nda Kuran ile.
Şimdi ise yeni bir sergi var. Sergilenecekler üç konuya ayrılmış: İran (antropoloji, tarih, bilimsel ve kültürel uygarlık, Iran-İslam mimarisi), astronomi ve doğa fotoğrafları (dünyanın doğal güzellikleri ve gökyüzünün insanın müdahalesinin kadraja girmediği bir akşam görüntüsü) ve insanlığın başarıları (bu kısım için arayış sürüyormuş insanın muvaffakiyetini tanıtmak üzere bir uzaylıya gösterilebilecek en iyi görsel – sizce bu ne olabilir?). Bu fotoğrafların tümünü içeren “The Evening Sky” isimli dergi Uluslararası Uzay İstasyonu’nda 6 ay kalacak ve oranın sakinleri tarafından imzalanmış şekilde dünyamıza dönecek. Valla dönünce biz de bakmak isteriz. Bazen yaşadığın yeri dışarının gözüyle görmek iyi geliyor.
Kaynaklar: Payvand.com, hamshahrionline.ir
