Amanda ve Kuzeni Amy, 1990. Geçtiğimiz yıl hayatını kaybeden Mary Ellen Mark’ın en ünlü fotoğraflarından biri: minik bir şişme havuzda iki kız çocuğu, sağdaki sigarasının dumanını kameraya üflüyor.
NPR, 25 sene önce çekilen fotoğrafta sigara içen çocuk şimdi ne yapıyor, fotoğrafı hatırlıyor mu diye araştırmaya koyulmuş. Hikâyenin kalanını olduğu gibi çeviriyorum:
***
Adı artık Amanda Marie Ellison – fotoğraf çekildiğinde soyadı Minton’mış. 34 yaşında, Lenoir-Kuzey Karolina’da yaşıyor ve fotoğrafı hâlâ hatırlıyor.
“Asla unutmadım o fotoğrafı. Hayatımda bir kere bile unutmadım”.
Ellison’ın anlattığına göre fotoğrafçıyla birden fazla çekimde bir bağ kurmuşlar fakat Mark gittikten sonra Ellison fotoğrafçının ismini ve telefon numarasını kaybetmiş. O fotoğrafı da 25 sene boyunca aramış fakat bulamamış. Derken Mark’ın ölümünden sonra kuzeni fotoğrafı Facebook’a koyup Ellison’ı etiketlemiş. “Ağladım. Çok ağladım. Çünkü birdenbire… işte karşımdaydı.”
Mark, 1990 yılında Life dergisi tarafından Kuzey Karolina kırsalına, “problemli çocuklar” için kurulan bir okulu fotoğraflamaya gönderiliyor. Ellison da o çocuklardan biri. İngiliz Vogue’a 93’te verdiği bir röportajda Ellison için “Favorim,” diyor Mark. “O kadar kötü bir kızdı ki harikaydı, ağzı çok bozuktu, muhteşemdi.” Şöyle ekliyor “Ben de problem çocuktum biraz. Duygusaldım, yabaniydim, okulda asiydim. Diğer çocukların sahip olduğu avantajlardan mahrum çocuklar beni çok etkiliyor. Her şeyi olan çocuklardan çok daha ilginçler. Tutkulu ve duygulular, iradeleri çok güçlü.”
Ellison yabani bir çocuk olduğunu kabul ediyor ama ona göre yalnızca hayatındaki yetişkinleri taklit ediyor o günlerde. Hayatındaki yetişkinlerin tamamı da “Sin City” (Günah Şehri) lakaplı, düşük gelirliler için tasarlanan bir konut projesinde oturan uyuşturucu bağımlıları.
Sigara içmeye de o zamanlar başlıyor. “Sigara bulamamışsam, eğer biri bana sigara vermemişse, evet bir yerden bir paket çalar ve toz olurdum. Ormanda oturup paket bitene kadar içerdim.”
Fotoğrafın çekilmesinden iki yıl sonra Ellison 11 yaşındayken koruyucu aileye veriliyor, daha sonra yetiştirme yurtlarında kalıyor. 16 yaşında ağır uyuşturuculara müptelalığı başlıyor.
Kuzeni ve fotoğraftaki diğer çocuk Amy Minton Velasquez, Ellison’ın dediklerini doğruluyor: “Benim de çocukluğum zor geçti ama bu küçüğün yaşadıklarını bilseniz tüyleriniz diken diken olur”. Ellison daha 9 yaşındayken çocukluğunda çok derin sorunlar olduğunu fark ediyor ve aslında Mark’ın fotoğraflarını eğlenceli bir oyalanma olarak değil bir çözüm ihtimali olarak görüyor. “Gelip de fotoğraflarımı çekince şöyle düşündüm ‘böylece insanlar beni görecek, benimle ilgilenecekler. Hayatımda bir şeyler değişebilecek.” Birilerinin fotoğrafları görünce gelip onu kurtaracağını düşünüyor. “Çıkış yolum olabileceğini düşündüm. Olmadı.”
New York’lu fotoğrafçı (ve Mary Ellen Mark’ın arkadaşı) Jeff Jacobson’a göre Mark öznelerine sahte izlenimler verecek biri değildi. Fakat Jacobson şunu da ekliyor: “Bütün fotografik karşılaşmalarda hep daha kârda çıkan, hep daha güçlü konumda olan ve hep daha fazlasını bilen fotoğrafçıdır”.
Ellison yetişkinliğinde de pek durulmuş olmadığını itiraf ediyor. Bir süre hapis yatmış ve dediğine göre etrafı hâlâ “manyak insanlar ve uyuşturucularla çevrili”. Ama yine de hayatının daha iyiye gittiğini söylüyor ve keşke “o fotoğrafçı hanımla” tekrar konuşabilseydim diyor. “Bir tahmin yürüteceksem, ne bileyim, buraya kadar gelebildiğime dahi çok sevinirdi bence.”
