“Dert bizde derman bizde!”
Bu cümle, transların örgütlendiği Kapsama Alanı’nın sloganlarından biri olarak karşımıza çıkıyor. Ocak 2023’te sosyal medya üzerinden yaptıkları ilk çağrıda şöyle diyorlardı; “Kapsama Alanı olarak biz, trans+[i] öznelerin hayatın farklı alanlarında ‘kapsanamama’ sorunlarına çözüm bulmaya çalışan bir ekibiz. Kapsama Alanı’nı trans+’ların eşitlenme mücadelesi olan birçok alanda birçok çalışma yaparken göreceksiniz. (…) Sağlık, barınma, adalet haklarına erişimde engelleri görünür kılmaya bu alanlarda trans+’lar özelinde çalışmalar yapmaya dair motivasyonumuz var. Birlikte yapabiliriz lubunya!” Cis-hetero normatif patriyakal sistemin yarattığı ayrımcılıkları görünür kılmak ve bunlarla mücadele etmek üzere bir araya gelen Kapsama Alanı’nı daha yakından tanımak için ekipten Baran Alaz ile bir araya geldik.
Kapsama alanı nasıl ve ne zaman ortaya çıktı?
Kapsama Alanı 2023 Ocak ayında kuruldu. Kurulma serüveni ise, benim Aralık ayında gittiğim jinekologla başlıyor. Birçok trans+’nın yaşadığı gibi travmatik bir muayene yaşadım. Aslında sürekli olarak feminist trans arkadaşlarımla konuştuğumuz bir mesele oldu bu. Özellikle de kapsayıcı jinekolog arandığı dönemlerde. O muayeneden sonra ben bir hışımla kalkıp “bir şeyler yapalım” dedim. Sonrasında zaten bu konuları konuştuğumuz arkadaşlarım Ecmel Deniz Doğan, Utku Kutbay, Umut Derin Eroğlan ve Ezgi Şahin’le birlikte ekibi kurmuş olduk. “Trans Erkekler/Maskülenler ve Nonbinaryler Erişilemeyen Cinsel Sağlık Bilgisinin ve Jinekoloji Kontrollerinin Neresinde?” araştırmamızda Muamma LGBTİ+ Derneği de paydaşımız.
Transların hayatındaki çok temel konularla ilgileniyorsunuz. Çalışmalarınıza baktığımızda cinsel sağlık, hormana erişim, erkeklik, beslenme ve cinsiyet gibi üst başlıklara rastlıyoruz. Yaptığınız çalışmaları anlatır mısınız?
Başlangıç olarak çalışmalarımıza cinsel sağlık bilgisine ve jinekolojik muayeneye erişimde yaşanan hak ihlallerini raporladığımız bir araştırmayla başladık. Araştırma için özne buluşmaları düzenledik. Bir araya gelip jinekolojik kontroller, cinsel sağlık bilgisi hakkında konuştuk. Orada birçok ihtiyacı, sorunu duyduk. Ardından canlı yayınlar ve doktorlarla etkinlik yapmaya başladık. Cinsiyet uyum sürecine dair, cinsel yolla aktarılan enfeksiyonlara (CYAE) dair etkinlikler düzenledik. Bu etkinlikler sadece trans erkekler, trans maskülenler ve nonbinarylere yönelikti. Hem kendi deneyimlerimize dair daha çok konuşmak için hem de daha rahat olabilmek için yalnızca öznelere açtık etkinlikleri. Araştırma içerisinde anket çalışması ve mülakatlar yaptık. Bu süreçte konuştuğumuz, deneyim aktarımı yaptığımız trans+ gruplarında arkadaşlarımız başka başka konulara dair önerilerle geldi. Çünkü bu öznelere yönelik büyük bir görünürlük sorunu var. Bu da konuşma ihtiyacını, bilgi alma ihtiyacını arttırıyor. Bu sebeple erkeklil üzerine konuştuğumuz bir etkinlik düzenledik. 8 Mart’a yaklaşırken, farklı şehirlerde trans erkeklerin eyleme veya eylemi örgütleyen komitelere katılımıyla ilgili tartışmalar çıkmaya başladı. Bu sebeple bu konuyu da gündemimize aldık. Neden orada olmamız gerektiğini, feminist mücadelenin içerisinde zaten var olduğumuzu vs. konuştuğumuz bir etkinlik düzenledik. Yine o dönemlerde “Trans Laçolar Konuşuyor” canlı yayın serisine başladık. Az önce de bahsettiğim gibi devasa bir görünürlük sorunu yaşıyoruz hareket içerisinde. Kendimizi göstermek, deneyimlerimizi anlatmak için alanlara ihtiyacımız var ve Kapsama Alanı tam da buradan, “kapsanmayan, görünmeyen” trans+ların sesini yükseltmek için bir araya gelmiş bir yer. O yüzden de kendi sözümüzü ürettiğimiz, işimizi anlattığımız, ihtiyaçlarımızı söylediğimiz bir seri yapmak istedik. Şimdilerde araştırmaya yoğunlaştığımız için etkinlikler biraz sekteye uğradı. Mayıs ortası gibi rapor yayınlanacak diye umuyoruz. Sonrasında kaldığımız yerden konuşmaya, üretmeye devam edeceğiz.
“Trans erkekler/ maskülenler ve nonbinaryler erişilemeyen cinsel sağlık bilgisinin ve jinekoloji kontrollerinin neresinde?” araştırmasının genel çerçevesini özetleyebilir misiniz? Araştırmaya ne zaman erişebileceğiz?
Araştırma raporu Mayıs ortalarında çıkacak. O sebeple çalışmalarımızı yoğunlaştırdık, başka şeylerle ilgilenemiyoruz şu anda. Araştırmada yaptığımız anketin sonuçları ve mülakat verileri ekseninde konuları tartışmaya çalıştık. İlk olarak yönteme dair bir kısım bulunuyor. Ardından jinekoloji bölümü var. Daha sonrasında cinsel sağlık, şikayet mekanizması, iyi örnekler, öneriler ve sonuç olarak devam ediyor. Jinekoloji bölümünde hem ankette hem de mülakatta çok fazla karşımıza çıkan hislerden, duygulardan bahsederek başlıyoruz. Yani jinekoloğa gitmek nasıl hissettiriyor? Bu çok fazla katılımcının bahsettiği bir durum ve o yüzden bu konuya önem vermek istedik. Jinekoloğa gidemeyenlerin sorunlarını de gidebilenlerin yaşadıklarını da anlatmaya çalıştık. Cinsel sağlık kısmında ise, hem teste, korunma yöntemlerine erişim hakkında konuştuk hem de var olan cinsel sağlık bilgisinin bizim için uygun olup olmadığını tartıştık. Tüm bu kısımlarda, cinsiyet uyum sürecinin de etkisini, o süreçte deneyimlenenleri de katarak birçok değerlendirme yaptık. Ardından katılımcıların anlattığı, kapsayıcı jinekolog örneklerinden ve yaşanan hak ihlalini şikayet etme konusundan bahsettik. Sonra katılımcıların ve Kapsama Alanı ekibinin sunduğu önerileri derledik. Sonuç kısmında da bir değerlendirme yapıp en sona yazarın notu kısmını koyduk. O kısımda da tüm rapor boyunca anlattığımız dertlerden güçlenmemiz için okuyucuya seslenmeye çalıştık.
Lubunyalar için akran danışmanlığı ve deneyim aktarımı oldukça hayati. Sizce akran danışmanlığının özellikle translar açısından bilgi üretimindeki ve aktarımındaki anlamı ne?
Kapsama Alanı ekip üyeleri, bu çatı altında bir araya gelmeden önce de trans+’lara yönelik akran danışmanlığı yapan kişilerdi zaten. Trans laçolar* özelinde, LGBTİ+ ve trans+ hareketinde, trans erkeklerin, trans maskülenlerin ve nonbinarylerin “görülmeme” sorununu azaltan bir şey akran danışmanlığı. Çünkü iktidar tarafından üretilen bir bilgi zaten yok senin ihtiyaçlarına yönelik. Anca fobi ve nefret üretiliyor. Ama sen yaşamaya, mücadele etmeye devam ederken tökezlediğin ve desteğe ihtiyaç duyduğun anlar oluyor. İşte tam orada bunu deneyimlemiş, bu bilgiye sahip akranının, bir başka trans+’nın sana anlatması gerekiyor. Aslında zaten bu bilgi kolektif olarak ürettiğimiz bir şey oluyor. Daha geniş sosyal çevrelere erişemeyenler için de sen anlatıyorsun. O gruba erişebilse zaten birlikte konuşuluyor. Buna en iyi örnek Whatsapp grupları. Oralarda hep birlikte deneyimlerimizi aktarıp bilgi üretmeye çalışıyoruz. Çünkü yalnız kalıyorsun eğer etrafında senin gibi biri yoksa. Televizyonda, ana akımda, senin yaşadığını anlatan kimse yok. O zaman çözüm kendimizi anlatmamız oluyor. Bunu istersek bir Whatsapp grubunda yapalım istersek Kapsama Alanı gibi bir ekip kurup yapalım fark etmiyor, bir şekilde anlatılması gerekiyor o deneyimin. Yoksa bunca nefret bunca fobiyle mücadele ederken ihtiyaç duyduğun ufacık bilgiye bile erişmen büyük sorun. O bilgiye erişememek ise daha büyük bir sorun ve ardından çeşitli başka sorunlara sürüklüyor. O sebeple kendi sözümüzü, kendi deneyimimizi olabildiğince paylaşmak, anlatmak, başkalarını dinlemek gerekiyor. Yoksa insan kendini bu dünyada yalnız ve bu sorunu yaşayan tek insanmış gibi hissediyor. Ama gerçek bundan çok farklı, yalnız veya yanlış değiliz!
Kapsamı Alanı’na nasıl katkı sunabiliriz?
Kapsama Alanı şu an için rapora odaklanmış durumda. Rapor yayınlandıktan sonra bunu ne kadar yayabilirsek ne kadar çok insana ulaştırabilirsek kârdır diye düşünüyoruz. O yüzden bize derdimizi anlatabilmemiz için alan açılması çok önemli bu süreçte. Bu yaygınlaştırma çalışmalarıyla birlikte dert edindiğimiz, yine trans+ sağlığıyla ilgili konular var. Henüz netleşmiş şeyler değil ama yine de duyurulduğu zaman yapacaklarımıza göre çeşitli konularda destek sağlanabilir. Ekip olarak daha büyümeye de ihtiyacımız var. Ama bunu nasıl yaparız, ne zaman yaparız’ı bilemiyorum şimdiden. Fakat sosyal medya hesaplarını takip etmek; tüm bu konularda duyuruları görüp destek verme veya dahil olma işini kolaylaştırabilir. Bu nedenle bizi sosyal medya hesaplarınızdan takip edip, bizden haber alabilirsiniz.
Çizim: Ebrar, kaynak: Kapsama Alanı.
Hesaplarına erişmek için: Instagram, Twitter
[i] Kapsama alanı, trans+ terimini kullanırken doğumda atanan cinsiyeti reddeden herkesi kastettiklerini belirtiyor.
*”Laço” lubuncada erkek anlamına geliyor. Ama bu metinde trans laço dendiğinde, doğumda kadın atanmış olan, maskülen temsili olan ve trans+ olan herkes akla gelebilir.
