Günün görseli Polonya’dan. Fotoğrafta gördüğünüz insanlar soğuk hava püskürten duşların altında serinliyorlar. Ama bir sorun var. Burası Auschwitz Müzesi. Auschwitz toplama kampı. Ve serinletme sistemi de gaz odalarını çağrıştırıyor.
Ama nasıl çağrıştıyor? Fotoğraf iki gündür epey yorum ve eleştiri aldı. Müze yetkilileri, serinletici duşları Polonya’daki sıcak hava dalgasına karşı bir önlem olarak, ziyaretçilerin güneş altında kuyruklar oluşturarak beklemek zorunda kaldıkları müze girişine yerleştirdiklerini söylediler. Geçtiğimiz haftalarda birkaç ziyaretçinin sıcaktan bayılması bu çözümü geliştirmelerine sebep olmuş. Ama müzenin açıklamalarında dikkat çekici olan başka bir argüman var: Bu serinletici duşların şekil ve görünüm olarak gaz odalarındaki duşlara benzemediği ve zaten gaz odalarındaki gazın duşlardan değil odanın tavanındaki deliklerlerden püskürtüldüğü. (Gaz odalarına götürülenler duşa gireceklerini sansınlar diye odalara yerleştirilen sahte duşları kastediyor.)
Ama işte çağrışım kendi kendine işliyor. Tarihsel gerçeğin öyle mi, böyle mi olduğuna, o duşla bu duşun birbirine gerçekten benzeyip benzemediğine, milyonlarca insanı öldüren zehirli gazın duştan mı tavandaki delikten mi geldiğine aldırmıyor. Çağrışım çağrışıyor. Müzeyi ziyaret eden turistlerden bazılarını paralize edecek kadar. Bir ziyaretçi, gençlerin hiç bir şeyin farkında olmadan duşlarda serinleyip eğlendiklerini anlatırken, kendi deneyimini ise déjà vu diye tarif ediyor.
Müzenin kasıtlı bir hatası olmadığı ortada. Serinletme için başka bir yöntem deneyebilirlerdi tabi, yeterince düşünülmemiş biz çözüm geliştirmişler. Ama kimbilir, belki de Auschwitz’de serinlemek imkansızdır.
