“Falanca yerdeki ilk filanca oldu” gibi tek bir cümleyle özetleyip geçebildiğimiz her bir olayın ardında onca ter, (bazen) kan, gözyaşı ve en nihayetinde ilham verici bir şeyler var. ABD’de 6 Kasım’da yapılan seçimler de kadınları ve azınlıkları ilgilendiren böyle ilklerle sonuçlandı.
ABD seçimleri herhalde dünya nüfusunun en yakından takip ettiği seçim. ABD’nin dışarıda ne yapacağı Türkiye’yi de ilgilendiriyor, Koreleri de, Küba’yı da, Ermenistan’ı da, Pakistan’ı da (özellikle de Pakistan’ı). Milyarlarca doların harcandığı seçimler dev bir şova dönüştüğünde (ABD’nin en iyi yaptığı şeylerden biri artistlik olsa gerek) insanın kendini kaptırması da kolay oluyor. Bir de twitter’ın adam akıllı domine ettiği ilk seçim olunca, exit poll’ların açılışı-kapanışı, Temsilciler Meclisi’nin cumhuriyetçi-demokrat oranı, “swing stateler hakkında merak ettiğiniz her şey” ve her türlü seçim meme’i gibi konular da kolektif uzmanlık alanımıza dahil olmuş oldu. Ben ise siyasi analizde bir Karl Rove olmadığımdan aslen size seçimlerden çıkan önemli ilklerden bahsetmeye geldim.*
Teyzeler: “Kadınların yeri meclis ve senatodur”
ABD’nin 113. Senatosu, ülke tarihindeki en fazla kadın senatöre sahip olacak: 20, yani her beş kişiden biri kadın. Bu rakam “özgürlüğün toprağı, cesaretin memleketi” diye bağrımıza bastığımız bastırılan bir ülke için çok düşük ama kurumun 1789’da oluşturulmasından bu yana toplamda 39 kadın olduğunu düşünürseniz hayli önemli. Temsilciler Meclisi’nde ise kadınların oranı %16 (hatırlatma için: Türkiye’de %14).
Wisconsin’den seçilen ilk kadın olan Tammy Baldwin, Senato tarihindeki ilk açık eşcinsel insan olacak. 2000’de Washington’daki bir eylemde Baldwin şöyle demiş:
“Amerika’nın, gey, biseksüel ve trans oğulları ve kızlarının da diğer tüm vatandaşlara verilen haklardan fazlasını -ve azını- istemediğini bir gün farkedeceğinden asla şüphe duymayın. Ama bunu biz yapacağız – özgür olduğumuz bir dünyayı hayal etmeye cüret ederek. Yani eğer eşinizin fotoğrafını çalışma masanıza koyabileceğiniz bir dünya hayal ediyorsanız, fotoğrafını masanıza koyun… o dünyada yaşıyor olacaksınız. (…) Eğer daha fazla açık eşçinselin aday olduğu bir dünya hayal ediyorsanız, adaylığınızı koyun… o dünyada yaşıyor olacaksınız. (…) Unutmayın, bizi baskı altında tutan iki şey var: onlar ve biz. Biz bu eşitliğin yarısıyız. Uyanıp kendimizi toplum önünde özgürce ifade edebileceğimiz sihirli bir gün gelmeyecek. Biz, bir şeyleri toplum önünde yaparak o günü yaratacağız… önce küçük, sonra büyük sayılarla, ta ki normalleşene ve kimse iki kere düşünmeyene kadar.”
Tammy Baldwin (sağda), bir şeylere sevinirken.
Hawai’den seçilen Mazia Hirono, Hawai’den seçilen ilk kadın ve Senato’daki ilk Asya asıllı Amerikalı olacak. Yetmezmiş gibi kendisi dolu dolu 65 yaşında.
“Senatoya dört koldan çeşitlilik getiriyorum. Kadınım. Senatoya seçilen ilk Asyalı kadınım. Göçmenim. Budistim. Toplantılarımdan birinde bunları söylediğimde ‘tamam da, peki eşcinsel misiniz?’ diye sordular, ‘kimse mükemmel değildir’ dedim.”
Jackie Lacey, Los Angeles bölgesinin ilk kadın ve ilk siyah bölge savcısı oldu. Bölgenin yarısı Hispanik asıllı ve sadece %9’u siyah. 26 yıldır hukukla uğraşan Lacey 1000 kişilik bir savcı ofisini yönetecek. Kazandıktan sonraki konuşmasında şöyle diyor:
“Bu yolculuktan sonra bir daha asla aynı insan olmayacağım. Bazen imkansız görünenin aslında sadece zor olduğunu öğrendim. Zahmete değecek bir şeyi gerçekleştirmek üzere inançla adım attığınızda, ailenizin, arkadaşlarınızın ve bazı iyi kalpli yabancıların size yardım edeceğini öğrendim. Dik durmanın ve zorluklara direnmenin, akıl ve ruh için güç antremanı olduğunu öğrendim.”
Illinois’den seçilen Tammy Duckworth, Temsilciler Meclisi’ne seçilen ilk engelli kadın gazi – Irak savaşında her iki bacağını da kaybetmiş. Duckworth’un rakibi kendisini “siyasetten çok elbise seçimine kafa yormakla” suçlayan Tea Party adayı Joe Walsh idi (artık biraz özgünlük istiyoruz bu suçlamalarda da. RT PLS.)
Maine ve Maryland eyaletlerinde eşcinsel evlilik yasallaşırken, Minnesota’da evliliği “kadın ile erkek arasında” olarak tanımlayan ve dolayısıyla geçseydi eşcinsel evliliği fiilen yasaklayacak olan yasa reddedildi. Washington (eyalet olan) ve Colorado tıbbi olmayan marihuanayı da yasallaştırdı. Bu kararlar muhtemelen yüksek mahkemeye götürülecek, ama her iki konuda da onyıllardır devam eden mücadele açısından önemli adımlar.
Aile planlama kliniklerinin fonunu kesme planları, kürtaj karşıtlığı, Cumhuriyetçi Parti mensuplarının tecavüz konusunda akıllara zarar açıklamaları, kadın dolu dosyalar derken, ABD’deki sayısız savaşa “kadınlara karşı savaş” da eklenmiş gibiydi – ama en azından bu seçimlerde savaşı kadınların kazandığı kesin. Kazanılmış haklarının tehdit edildiğini düşünen milyonlarca kadın, herhangi bir partiye özel bir yakınlığı yokken sırf bu yüzden kalkıp oy verdi. Önümüzdeki dönemde Cumhuriyetçi Parti’nin azınlıklar ve kadınlar konusundaki siyasetini ciddi şekilde gözden geçirmesi gerekecek, ama şüphesiz ki görmek isteyenlere burada birçok başka dersler de var.
*Müsadenizle vikipedya’ya link vermek yerine yönetim sistemiyle ilgili bir not düşeyim. Bunları çocuklar bile biliyor diyenler geri gidebilir ama yine de kırıcı olmanıza gerek yoktu. ABD siyasi sisteminde, federal hükumeti (yani eyaletler üstü devleti) oluşturan üç yapının güçler ayrılığı ve aralarındaki denge esas: Başkan, Kongre ve Yüksek Mahkeme. Başkan: Bir tane nur tane. Kongre (toplam 535 kişi) = Temsilciler Meclisi (House of Representatives, her eyaletten nüfusa orantılı sayıda, toplam 435 kişi) + Senato (Senate, her eyaletten ikişer, toplam 100 kişi). Yüksek Mahkeme’nin (Supreme Court) de 9 yargıcı var. Kongre üyelerinin aksine, başkanın salt oy çoğunluğuyla değil, senin-benim gibi Amerikalının nasıl anladığını hala çözemediğim seçiciler kurulu (electoral college) denen sistemle seçilmesinin bir sebebi de bu güç dengesini korumak.
Onsuz bu yazı eksik olurdu. En büyük hayali ABD’nin ilk kadın başkanı olmak olan Leslie Knope: Erkeklere sevdikleri bir şeyde onlardan daha iyi olduğunuzu gösterdiğinizde çok mutlu olurlar.
