Her gün ölüme ve türlü haksızlığa uyandığımız bu günlerde, şiirin çıkmazına dalmayacağız da ne yapacağız? Kaba saba bir çağda, duvarların sunağında, türkülerden ve inceliklerden uzak ve en çok da onlara muhtaç… Devleşen, ateşle zonklayan ve her yanı saran bir çıbana irin olmuş katılmışız. Şiirin çıkmazına dalmayacağız da ne yapacağız?
Pazartesi
benim adımı bağışla
……….
“sabah uyandırıldığında pazartesiydi
bunu iyice bildi, ağzı çirişli
yersiz, ürkek, yeni yaratılmış gibi
coşkun bir göke uyumsuz ama kararlı
durmaya, direnmeye, aşk olmaya sanki
elleri ve beyni hemen çalışkan kesildi
sonra birden bir ışık
bir ışık bir ışık hazır bir biçimlenmeyi aldı geldi
çünkü -anlar gibiydim- biraz yenildi
hemen bir coşkuya gidiverir alışkanlığı
oturur tıraş olur, ekmek kızartıp yer
kolunda sonsuz bir güç, elinde hüner
olağan sanıverir doyumsuz karanlığı
inanırım böyle başlar bütün pazartesiler
yenilmenin tohumunu taşır her pazartesi
çünkü yoktur dağların ve yaratılışın öncesi
insan uzatır ellerini bir perdeyi çeker
ve pazarsızlık kişiyi şaşkın eder
siner buğular gibi düşüncemize
her şeyin en haklısı en incesi
beklemek bir tepenin mutluluğunu
bir acının yakıp geçmesini beklemek..”
Karanlık!
aldım kocaman yaprakları yatağıma getirdim
bir çeşit zina gibi yaratılışla
ki ben kocaman balıklar tuttum, sonra bıraktım
akşamları işi bıraktığım sorumsuzluk adına
benim adımı bağışla,
beni iklimler coğrafyasının ta kendisi
sanırım suyum başkalarınca ısıtılır
pazartesi.
kendimi bir yılların içlerine kapadım
kendimi koyverdim bir sulara
çok öldüm çok dirildim anlamadım
kendimi kendi akrostişime adadım
kendimi gerekçesiz oralara buralara
karanlığı düşündüm, kimler yapardı onu
karanlık bir simge değildir, bir yaşama
durmadan bağırırım ona, bağırırım
ölümü ve gömülmeyi ayırdetmem ama.
aldım pazartesi akşamı bir okka sucuk
öncesiz ve beceriksiz geldim odama
seni en sona sakladım alçakgönüllü ışık
hızını hiç kesmeden avadanlıklarımı bileyen
geliyorum, bana hazırlanan her şeye hazırım
ki bu hazırlığına katıldığım suların en güzelcesi
………….
çaldım kapıyı açtılar, odama
kravatımı çıkardım
gökleri yadırgamadım
güleryüzlü ama yeni
çünkü ortada ben vardım
Salı
birden karışmış gördüm, -karışmış olduğunu gördüm
otobüs duraklarıyla reklâm levhalarının
tutunduğum bir sarmaşık değildi
bir kayıştı otobüste
güdümlü bir sağnak saat beşleri beklerdi
yaz kış herkesin elleri suda
dizlerime tutunup kalktım.
bir ses değişmesinin en güzeli vardı göklerde
dizlerime tutunup dizlerime
attım pazartesi alışkanlığını
bir vurgunum, ve aşkı
yeni yeni tanınıyordu suların göke
birden karışmış olduğunu gördüm, bildim
kadınla erkeğin, emekle evrak çantasının
bir yarı karanlıkta
……………..
vakit akşamdı, ikinci gün
vakit akşamdı.
birden bazı yerlerde ışıklar yandı
ayrıldım.
eve döndüm
evi buldum.
Çarşamba
aslında buydu beni geliştiren
lut gölünün ve karanlık resimlerin karşısında
ordan uzayıp geldikçe kararan resimlerin karşısında
her gün seslendiğimiz isimlerin karşısında
(sinek kovalayan bir berber çırağı gibi
bütün işi gücü sinek kovalamak olan
ustasından sinen ve sinek kovalayan.)
birden perdeleri açan bir sevgisizlik
şaşılacak bir balık iriliğinde
biraz yaralı bir balık iriliğinde
bu temmuz nasıl olsa birkaç yıl sürer
akşamları ve sabahları birtakım ilişkilere değiştiren
yani bir başına kalmanın mutsuzluğunu
İstesem ne olur kurtulmayı
– serin değil ki bildiğim sokaklar, sinekli –
renkli camlar gecesinden, keten ter mendilinden
uzayıp gelen resimlerin karanlığından
ve rumeli beylerbeyinden
ve taksitle satışlardan
kurtulmak.
kurtulmak!
bir sonsuz kelime
bilmediğim bir eski zaman dilinden
bir güzel aşk ölümü belki
hiçbir şeye hazırlıklı değildik
oyunlar oynandı, gökler kapandı, yenildik
ama şehirlere koy verdiler bir menekşeyi
bir menekşeyi
o zaman başından sezdik yenilgiyi
o zaman şehre çıktım bir elimde fırça
bir elimde sineklik
öbüründe bir sinema bileti
kim varsa gelsin artık yeniden oynayalım
hızım bir araba dolusu aşk gibidir
gölün rengiyle asfaltı karıştırıp
kızım, ne varsa hep yeniden boyayalım.
aslında buydu beni geliştiren, aşksızlık!..
aşksızlık büyütür beni
yeni bir aşka doğru ve
öyle sanıyorum ancak birkaç yıl sürer
insanın sebepli umutsuzluğu
…………
üçüncü gün. yorgun
ev aklımda, gitmeyi unuttum
Perşembe
uygundur uçakların uçtuğu bugün
sonsuz bir karmaşanın üstünden
iplere asılı çocuk bezlerinin
iplere asılı kadın külotlarının
işçi tulumlarının
üstünden
cılız çocuklara havalardan öğütler atarak
ve 60 bin ile 70 bin arasında bir sayıda
ölümler atarak
uygundur
yersiz bir hamaratlık, bir görev duygusu
bir sarı lâle kadar makbulse
akşamüstü bir kadına sunulan
uygundur uçakların uçtuğu,
uçsunlar
çaresizlik değil yenilgi, (sonradan övülecek)
herkesin içinde yürekle buluştuğu bir yerdi
ben masamı topladım, saatimi kurdum
(Tanrım, saatim olmasaydı ne olurdum?)
biraz sevinç ve alacalık
karşıya geçmek için tam 39 yıl bekledim
arabalar, otobüsler, bisikletler, beygirler
soluk soluğa geçiyorlardı
geçsinler
(domatesler yaşlandı elimde)
o zaman sanılır ki bir olumsuzluk akşamını seçtik
biraz kolay sanılan biraz alımlı, biraz parlayan
baktıkça içinde şişelerin ve kırgınlıkların kımıldadığı
kışlaların ve karakolların kımıldadığı.
polisin bandosunu alkışladık caddelerde
çiçek falan satın aldık
durduk ve yenilgiden umutlandık
başkaları başka şeyleri seçtiler
seçsinler
öyle sanıyorum her şey biter
bir doğurgan hücre ve
bir yanlışlık daima kalır
yer, kuru toprak, sonra yeşerdik
çarşamba günü sanki her şeyimiz tamdı
motorlar sirenler gidip gelişler
koyduğunu koyduğun yerde buluşlar
belki güzel birtakım şeyler
ama artık vakit akşamdı,
uygundur uçakların uçtuğu artık
uçsunlar.
………………..
geldim, oturmadım, çiçekleri suladım
bir onlar kalsın dedim akşamı beğendim
-bir günlük yanılmayla evi buldum
perşembe.
bir uzun ses bekledim, oturmadım
berberlerle ve matematikçilerle
uçak homurtularıyla
oturmadım…
sabahı bekledim, cumayı.
Cuma
ne söylenebilir! tam çağıydı, olağandık,
sabahlarda süzgündük, ancak akşamlarda vardık
herkes bir yüzdü, bir yanılmadan, toplandılar
orada biz de vardık.
ne söylenebilir! her şey düzeliyor sandık,
odalarda çok geniş alanlarda dardık
hiçbir şeye yeterince inanılmadan, toplandılar
orada biz de vardık.
ne söylenebilir! tam çağıydı, belli aldandık,
otlarla yeşerdik, güllerle sarardık,
bir uykudan doyarak uyanılmadan, toplandılar
orada biz de vardık.
ben sokakları severim, deniz boyunda
her şey bir eskidir, ellerim acır onları taşımaktan
ben sözümona sokakları severim deniz boyunda
oysa ensem ve şakaklarım döküldü kaşımaktan
bir genelgeyim, gündüzüm ve gecem bir bir
anı bile değilim eski olmaktan.
gücüm tazelenmedi, suratım eski, yırtık,
her şeyleri bıraktım, geniş kıyılara dadandım,
aşk diye geceleri çözümledim, aldandım,
hep tozları silkeledim üstümden, hep
bir pantolon için dört kere şehre indim
bayramlara hazırlandım, sadece hazırlandım.
ne söylenebilir! tam çağıydı, oyalandık
suyun, ateşin, havanın toprağın çalışkanlığına daldık.
bir acıya kahramanca katlanılmadan, toplandılar
orada biz de vardık.
ve uzun uzadıya orada kaldık.
Cumartesi
yarın pazar
yarınki pazarın sessizliği…
Pazartesi
kanatır akışını akarsuların çıplak şimdiki
başarılmamış bir geçmişten artakalan şaşkınlık
şimdiki çıplak, yarı aydınlanmış bir duvardaki
bir yenilgiden çıkarılmış bir deney bir yaşlılık
soluğunu ağartırdı bir altın damarının
(bir alıntı)
“Bir adamı söylerdi
bir kitaba konuydu
hep böyle kalmasaydı
hep böyle ne olurdu”
karşımda bir harita, kahverengi ve mavi
neresi başkasının ve neresi benimki
(özel)
artık buldum herkesin çılgınca sezdiği
kıyısında dolaştığı yüksek çin duvarını
artık herkesin belli belirsiz bezdiği
artık kendim ısıtıyorum sularımı.
karartılmış, yerlere vurulmuş yenilgi, seni
yeni bir tanrı sayan soydandı o. seni,
betondan ve çelikten
pazartesi günleri bir mutlu gebelikten
akşama sabaha uygulayan, seni
seven, saygı duyan, yaslanan sana
mermerden yanılan, pelikülden, insan onurundan
mermere yenilen, peliküle, insan onuruna
seçim sandıklarına, otuzüç dönülü plâklara
yenile yenile şaşkın, şimdiki çıplak
bir yaşlılık
ağartır soluğunu bir altın damarının,
yenile yenile şaşkın
arta arta kendi diline aktardığı,
sıkıntısına, seni.
o, bir yanılma sanıldı, sabaha bırakıldı
(sabaha kaldım)
bir çerçeveyi ansıyordu, baktıkça kımıldamayan..
“kutsal yenilgi!., şimdiki,
o’na bağımsızlığını hatırlatıyorsun şimdi
her şeye yeniden başlamanın
kanattıkça…”
Turgut Uyar
Toplandılar, 1974
Ana görsel: Helge Reumann
