Fotoğrafta gördüğüniz kadının adı Gloria Richardson, şimdilerde 91 yaşında. Fotoğrafın çekildiği yer Cambridge, Maryland, ABD. Tarih 1963.
O gün Gloria’nın da içinde olduğu bir grup, Afrika kökenli Amerikalıların yüzyıllar mertebesinde maruz kaldıkları şiddete karşı bir gösteri yapmak istemişler ve tabi karşılarında askeri bulmuşlar. Atılan göz yaşartıcı gazdan kaçışılan, meydanlık bir alana geldikleri, ortalığın da toz duman olduğu bir an, Gloria kendisine doğru gelen bir askeri fark ediyor. Askerin elinde tüfek var. Gördüğü karşısında Gloria’nın tepesi çok atıyor ve dikkatle askere bakarak kendi kendine “delirmiş herhalde” diyor. Gloria’nın kaçmayışı karşısında afallamış olacak, asker bir noktada duruyor. İşte tam o an, Gloria tüfeği süngüsünden tutup, itiyor ve fotoğrafta gördüğünüz o bakışı atıyor. Tam bu anla ilgili sonradan söyleyecekleri de efsanevi nitelikte: “Bana vuracaktı, itmek zorundaydım.”
Geçtiğimiz günlerde Washington DC’de, 1963’te yapılan büyük yürüyüşün ellinci yılı kutlandı. Siyahlara özgürlük ve iş isteği ile binlerce kişinin toplandığı o gün, haraketin liderlerinden Martin Luther King Jr. meşhur “Bir Hayalim Var” konuşmasını yapmıştı. Bu kutlama, anma vesilesiyle yürüyüşe bizzat katılmış, hareketin parçası olmuş pek çok kişi Amerikan basınında yer aldı. Richardson da katıldığı bir programda, o gün yaşadıklarını ve bu fotoğrafın hikayesini anlattı.
O günlerde kırklı yaşlarını süren Richardson’ı yürüyüşe davet edenler, “ama etek giy, öyle pantolon, tulum falan giyme” demişler. Alelacele uygun bir etek bulmak zorunda kalmış. O gün konuşma yapacak kişiler listesinde bazı kadınların da isimleri var Gloria da bu kişilerden birisi. Yalnız listedeki hiçbir kadına konuşmak fırsatı verilmiyor. Sadece bir kadın üç dakikalığına mikrofonu alabiliyor. Richardson, bir ara kürsüye çıkmış ve karşısındaki kalabalığa şunu demiş: “merhaba!” Bu “merhaba”nın hemen ardından mikrofon önünden alınıyor, kendisi de neredeyse derdest edilip, alandan uzaklaştırılıyor. “King’in konuşmasını da taksideyken kısmen dinledim” diyor.
Richardson, anlaşılan hareket içindeki çatışmaların da odağında birisi. “O hak hukuk peşindeki adamlar, o gün kadınların yürümesi için ayrı yol yaptılar. Sonradan fotoğraflara baktım, oradaki adamların çoğu aslında sokağa bile çıkmamış kimselerdi” diyor. Bu arada o dev yürüyüşün neredeyse tüm hazırlıkları kadınlar tarafından yapılmış. Hareketin en önemli, en aktif kadınları bir kenara itiliveriyorlar o gün ve sonradan. Nitekim, Richardson’ın akıbeti de giderek ötelenmek oluyor ve 1964 yazında Cambridge barışçıl hareket komitesinden (Cambridge Nonviolent Action Committee) istifa ediyor.
Tüfekle burun buruna gelme anından başka bir kare de var. Bu arada fotoğrafları Fred Ward çekmiş.
