İranlı fotoğrafçı Hengame Gülistan’ın en sevdiği fotoğrafıymış yukarıdaki.
8 Mart 1979, Tahran. Yüz bini aşkın kadın, Humeyni’nin getirmekte olduğu başörtüsü zorunluluğunu protesto için yürüyüşte.
Bu fotoğrafı, altı gün sürecek protestoların en başında çekmiş. “Yüzlerinden görebiliyorsunuz neşelerini, nasıl güçlü hissettiklerini. (…) O gün 20 rulo film bitirdim. Tarihi bir şeye tanıklık ettiğimi biliyordum. Oradaki tüm kadınlarla öyle gurur duyuyordum ki bizi en iyi şekilde göstermek istedim. Sonra anlaşıldı, kadınların Tahran’da başörtüsüz dolaşabildikleri son günlerdi bunlar.”
Nisan 1979’da ilan edilen İran İslam Cumhuriyeti’nin vakit kaybetmeden getirdiği diğer bir değişiklik de kızlar için evlilik yaşını 9’a düşürmek (sonra lütfedip 13’e çıkarıyorlar ama baba veya hakimin izni varsa 13’ü beklemek de gerekmiyor.)
Fakat Nisan 1979’a gelmeden önce, Mart’ta olan bitenleri biraz daha iyi anlayalım. Bu protestolardan yaklaşık 30 sene sonra “İranlı Kadınların İsyanı, Mart 1979” adlı eseri hazırlayan araştırmacılar Nasser Mohajer ve Mahnaz Matin’le yapılan şu röportajda önemli bilgiler var. Mesela:
“Protestoya katılan kadınların çoğu Şah’a karşı devrimi desteklemişlerdi. Sloganlarından biri ‘biz bu devrimi geriye gidelim diye yapmadık’ idi.”
“Birçok insanın bu gösterilere katılmama nedeni, başörtüsünün zorunlu kılınacağına bir an için bile inanmamalarıydı. Çok az insan bunun gerçekleşebileceğini düşünüyordu.”
“Bırakın İslamcıları, demokratik hareket içindeki diğer aktörler dahi bu ilerici, demokrasi yanlısı, seküler kuvvete destek vermedi. Bu bağımsız kadın hareketi, diğer laik güçler (örn. sosyalistler, sosyal demokratlar ve liberaller) tarafından desteklenmiş olsaydı, devrim aynı yolda ilerlemeyebilirdi.”
Gülistan’ın o gün çektiği diğer fotoğraflar:
Son olarak, şu sözleri çok etkiledi beni: “En tuhaf tepkileri genç İranlılardan alıyorum, sokakta başörtüsüz kadın hiç görmemiş nesillerden. Onlarınki başka bir dünya. Bu protestoların yapılmış olduğundan haberi bile yok bazılarının.”
