Amerikalı Emmy ödüllü komedyen, oyuncu, yapımcı, yönetmen ve metin yazarı Louis C.K., çoğunlukla meslektaşı olan kadınlara cinsel tacizde bulunduğuna dair kendisine yöneltilen suçlamaları kabul etmişti. Bunun üzerine C.K.’in “I Love You Daddy” filminin dağıtımcısı, filmin prömiyerini iptal ettiklerini duyurmuştu. Aynı şekilde HBO, televizyonda gösterilmeye başlanacak “Night of Too Many Stars” programından Louis C.K.’i çıkardıklarını duyurmuş ve Netflix de ilki yayınlanmış olan iki bölümlük stand-up gösterisinin ikinci bölümünü iptal etmişti. Suçlamaları kabul ettikten ve artık susup dinleyeceğim dedikten 9 ay sonra habersizce bir anda sahneye çıkan Louis C.K. büyük tartışma yarattı. Destekçileri soruyor: 9 ay sahnelerden uzak durması yetmedi mi?
Constance Grady tarafından Vox’ta Louis C.K.’s controversial comeback attempt, explained başlığıyla yayımlanan makalenin çevirisidir.
C.K.in sahnelere dönüş teşebbüsü yalnızca şöhretle alakalı değil. Mevzu aynı zamanda iş yeri güvenliği. Louis C.K. seyirci önüne çıkmaya teşebbüs edeli bir hafta oluyor ama bunu izleyen öfke dinmek bilmiyor.
26 Ağustos günü C.K., New York’taki Comedy Cellar’da sürpriz bir şekilde sahne aldı ve ayakta alkışlanan 15 dakikalık bir performans sergiledi. Kasım ayında, birden çok kadının önünde onların rızası olmadan mastürbasyon yaptığını itiraf etmesinden sonra böylesi dikkat çeken ilk performansıydı bu.
Hatasını kabul eden ve bir süre gözlerden uzak duran C.K.’in performansı, destekçilerine göre hoş bir geri dönüş niteliğindeydi. Tedavisini olmuştu ve yepyeni bir adam olarak komedi dünyasına geri dönmesine izin vermenin artık zamanı gelmişti.
“Bu sözlerimle tepki çekeceğim ama insanların cezasını çekip hayatlarına devam etmelerine izin vermek lazım,” diyordu Michael Ian Black bir tweet’inde, daha sonra özür dilese de. “Yeterince vakit geçti mi, kariyeri toparlanır mı veya insanlar onu tekrar kabul eder mi bilmiyorum ama çabaladığını gördüğüme mutluyum.”
Saturday Night Live’ın sunucusu Michael Che, sonradan sildiği bir dizi Instagram gönderisinde “[Louis C.K.] utanabilir, küçük düşürülebilir, milyonlarca dolar kaybedebilir, tüm projelerini kaybedebilir, hayranlarının ve meslektaşlarının saygısını kaybedebilir, yaptığı şeyin her türlü sonucuna katlanabilir ama bir sene sonra 200 koltuklu bir kulüpte hâlâ komedi performansı sergileyebildiğine göre paçayı kurtardığı belli,” diyor. “Şöhret böylesine gıpta edilen bir şey işte.”
Fakat diğerleri için C.K.’in performansı rezaletti.
New York Times’da şöyle yazmış Amanda Hess: “Burada sunulan şey bir “geri dönüş” değil.” “Geri dönüş dediğimiz şey, bir kahramanın yolculuğuna işaret eder. Bir maceradır, bir dönüşümdür, zafer kazanarak geri dönmektir. Bu, daha ziyade alçaklık gibi. Onun gibi erkekleri toplumdan silip atmaya çalışıyoruz ama dokuz ay sonra kötü haber geliyor.”
“İnsan ikinci şansı hak eder mi? Tabii,” diyor Arwa Mahdawi, the Guardian’da. “Ama neden bazıları ikinci, üçüncü, dördüncü şansı hak ederken bazılarına ilk şans bile sunulmuyor? CK’in gücünü kötüye kullanarak kurbanlarını iş fırsatlarından mahrum bırakışını sorgulamalıyız. Bu durumda kurbanın CK olmadığını kendimize hatırlatmalıyız.”
Şahsen Louis C.K.’in sahnelere tekrar kabul edilip edilmeyeceğini söyleyemem ama performansı bende kabul görmesi gerektiğine dair hiçbir izlenim yaratmadı. İşte C.K.’in yaptığı üç yanlış.
Geçen sonbaharda Louis C.K., kadınların rıza hakkını gasp ettiğini itiraf etti. Bu yazsa birdenbire bir komedi kulübünde belirdi ve insanları bir komedi gösterisine mahkûm etti.
C.K., cinsel istismar geçmişi yüzünden geçen sonbaharda özür dilediğinde yaptığı şeyin yanlış olmasının sebebinin, ondan uzaklaşamayacak kadınlar üzerinde bir güç dinamiği yaratması olduğunu kabul etmişti.
“Geç de olsa anladım ki, bir kişi üzerinde güç sahibi olunca o kişiden sikine bakmasını rica etmiş olmuyorsun. Karşındaki kişiyi çıkmaza sokuyorsun.” demişti. “Benim bu kadınlar üzerindeki gücümse onların bana olan hayranlığıydı. Bense o gücü sorumsuzca kullandım.”
Ama C.K.’in Comedy Cellar’daki sürpriz performansı aynı zehirli güç dinamiğini baştan yaratmış oldu.
Performans önceden duyurulmamıştı ve Comedy Cellar’ın sahibi bile onun çıkacağını bilmiyordu. (Söylenene göre C.K. sunucunun yanına gidip mikrofonu biraz almak istemiş.) C.K.’in performansını izlemeyi ve ona fiilen destek vermeyi içine sindiremeyen seyirciler, az sonra olacaklar konusunda uyarılmamıştı bile. Evde kalmayı tercih edememişlerdi çünkü ne izleyeceklerini bilmiyorlardı.
C.K. sahneye çıktığında performansından rahatsız olanlar öylece kalkıp mekândan çıkamadı da. Comedy Cellar en az iki içecek politikası uyguluyor, yani hesabı kapatıp gitmeden bir miktar para harcamak gerekiyor. Alt sınırı doldurana kadar orada kalıyorsunuz.
Gösterideki kadınlar Vulture’a C.K.’in orada olmasından memnun olmadıklarını ama aleyhinde konuşmaktan da çekindiklerini söylüyor. “Onun sözünü kesenin de muhtemelen sözü kesilecekti. Bence seyirci arasında pek çok agresif erkek ve çok sessiz kadın vardı,” diyor biri. “Muhalif seslere müsamaha göstermeyen bir hava bu. Sadece iyi bir seyirci olmanız bekleniyor. Ses çıkaracak olursanız mızmız oluyorsunuz.”
Tekrar edecek olursak: Louis C.K. rızalarını almadığı kadınların önünde mastürbasyon yaptığını itiraf ettikten sonra gözden düşmüştü. Kurallarıyla dışarı çıkmayı, kültürüyle söz kesmeyi zorlaştıran bir mekâna hiçbir uyarıda bulunmadan girerek sahnelere geri dönme teşebbüsünde bulundu. Seyircisini kendi rızasıyla onu izleme hakkından mahrum bıraktı.
Gösteriye tanıklık eden kadınlarsa ironiyi kaçırmadı. Aralarından biri Vulture’a şöyle söylüyor: “Sanki seyircinin üzerine yükleniyor gibiydi.”
Louis C.K., etrafındaki kadınların artık güvende olacağına inanmamız için hiçbir sebep sunmuyor.
C.K. günahlarının karşılığında dokuz aylığına ortadan kaybolmakla kalmadı. Kariyerine ilişkin katlandığı sonuçların kısmi sebebi -Netflix, HBO ve FX’in anlaşmalarını iptal etmesi; filminin rafa kaldırılması- markasının zehirli olmasıydı ama mevzu bir yandan da iş yeri güvenliğiydi.
C.K., üzerinde güç sahibi olduğu kadınlara karşı yırtıcı bir davranış örneği sergilediği için, hem de bunu onların iş yerinde yaptığı için ortadan kayboldu. (Söylenene göre bazı kadınlardan onu mastürbasyon yaparken izlemelerini istemiş ama diğerlerine sormamış bile. Önce izin istediği kadınlarsa C.K.’in üzerlerindeki gücü yüzünden ona hayır diyemeyeceklerini hissettiklerini söylüyor.)
Çoğu sektörde altındakilere cinsel tacizde bulunduğu için kovulan bir çalışanın, sırf gelip de işini geri istediğini söyledi diye tekrar işe alınması uygunsuz olarak kabul edilir. Davranışını düzeltecek adımlar attığının, nerede yanlış yaptığını anladığının ve insanları bir daha taciz etmeyeceğinin teminatını istersiniz. Bu kişiyi iş yerine geri alarak insanları tehlikeye atmadığınızı gösteren kanıtlar ararsınız.
C.K. yazılı özründe şöyle diyor: “Bahtı açık, uzun kariyerim boyunca istediğim her şeyi konuştum ve söyledim. Artık geri adım atıp uzun uzun dinleyeceğim.” “Uzun zaman” tanımının dokuz aydan ibaret olduğu gerçeğini bir kenara bıraksak bile C.K., fırsatını bulduğunda kadınları tekrar taciz etmeyeceğini temin edemiyor. Bilakis, rızalarını bile almadan olacaklardan habersiz seyirciye kendi varlığını dayatması tam tersini gösteriyor.
Louis C.K. kurbanlarının zararını tazmin etmedi
C.K.’e ilişkin cinsel taciz olaylarının tümü ortak bir temaya sahip: Onunla aynı seviyede kurumsal güce sahip olmayan, gelecek vadeden genç komedyenleri hedef alıp durmuş. Onları taciz etmiş ve çalışma alanlarında emniyette olmadıklarını hissetmelerine yol açmış. Bu da kariyerlerini olumsuz yönde etkilemiş. C.K.’in kendilerine yaptıkları hakkında konuşmaya başladıklarındaysa kariyerleri daha da zedelenmiş.
C.K.’i suçlayanlardan Rebecca Corry, “Konuşmaya başladığımdan beri komedi dünyasının içinden ve dışından kadın ve erkeklerden kötü tepkiler aldım,” diyor mayıs tarihli bir Vulture makalesinde. “Ölüm tehditleri aldım, fırça yedim, yargılandım, alay konusu oldum, gözden düştüm, ayıplandım ve saldırıya uğradım.”
C.K.’in hedef aldığı kadınların hiçbiri, bir anda Comedy Cellar’ın sahnesine çıkıp mikrofonu kapacak ve ayakta alkışlanacak kurumsal güce sahip değil. C.K.’in de kendi müthiş kurumsal gücünü bu kadınların mevkisini yükseltmek için kullanmış gibi bir hâli yok. Bunun yerine o kadınlar kendilerine yapılanlar hakkında açıkça konuştukları için saldırıya uğrarken C.K. bir kenarda sessizce durdu.
Karşı karşıya kaldığımız durum şu: Bildiğimiz kadarıyla Louis C.K., yaptıklarını ve kurbanlarına verdiği zararı telafi edecek hiçbir şey yapmadı. Eylemlerinin kurbanlarına verdiği zararın ölçüsünü anladığını gösterecek hiçbir şey yapmadı. Gelecekte kadınları yine taciz etmeyeceğine inanmamız için hiçbir şey yapmadı.
Bunun yerine müşterilerin kalkıp gidemeyeceği bir mekânda belirerek hiçbir uyarıda bulunmadan varlığını seyirciye dayattı. Daha başta onu tehlikeli kılan güç dinamiğini yeniden yarattı. Bütün bunları toplumun gözüne tekrar girebilmek için yaptı.
Fakat Comedy Cellar’da ayakta alkışlanmasının gösterdiği bir şey var: C.K.’in tüm şüphelere rağmen ona tezahürat etmeye hazır destekçileri her zaman olacak.
